“Aanpakkers zijn het, nuchter, sociaal, hartelijk, ondernemend, die eigenschappen herken ik ook in mezelf.”
Marianne van der Heijden (64) neemt na negen jaar afscheid van SZZ, ze gaat genieten van haar prepensioen. Jarenlang was ze belangenbehartiger voor de zorglandbouw en werkte ze als beleidsadviseur en regiomanager bij SZZ. Een vrouw met een groot hart voor groene zorg. Als pionier stond ze aan de wieg van de zorglandbouw in Nederland.
Vanwaar jouw interesse voor groene zorg?
“Mijn ouders hadden een gemengd boerenbedrijf, mijn broer heeft een melkveebedrijf. Dus de agrarische sector ken ik van binnenuit. Als opgroeiende puber had ik niet echt iets met het boerenleven. Als kinderen moesten we thuis vooral heel hard meewerken. De sociale kant trok me meer. In 1984 schreef ik op de Sociale Academie een scriptie over weerstand tegen vrouwen in de agrarische sector. Vanaf mijn 23e hield ik me bezig met opbouwwerk en arbeidsintegratie van diverse doelgroepen waaronder jongeren en vrouwen in achterstandsposities. Daarna werkte ik drie jaar als hbo-docent cultureel maatschappelijke vorming. Mijn belangstelling voor groene zorg is ontstaan toen ik in 2001 bij een jeugdhulpinstelling, BJ Brabant in Deurne, kwam werken. Daar begeleidde ik jongeren die flinke problemen hadden. Die jongeren hadden de keuze tussen gesloten opvang of PEL, een ervarend lerenproject. Ik plaatste ze individueel bij boerengezinnen in Frankrijk en bij terugkomst in Nederland. Ik had echt een klik met die sociaal bewogen gezinnen en zag dat veel jongeren zich daar goed ontwikkelden. Onder de vleugels van de gezinsouders konden ze aan zichzelf werken en zelfvertrouwen opdoen. De rust, de natuur, de dieren, het meedraaien in het gewone boerenleven waren heilzame elementen.”
Hoe kwam je bij SZZ terecht?
“De zorglandbouw was begin van deze eeuw nog in opkomst. De bestuurder van ZLTO zocht naar een belangenbehartiger en ik werd aangenomen. Dat was in 2006. Een mooie tijd van pionieren, netwerken en ontwikkelen brak aan. Ook mocht ik effectonderzoek mee begeleiden vanuit de Commissie ZonMw. Rond 2010 nam de PGB-financiering af en ontstond de wens bij veel zorgboeren om zorg in natura te leveren via de AWBZ. We zochten met een klankbordgroep naar mogelijkheden. Het zorgkantoor gaf aan dat de Stichting Zorgboeren Zeeland wel wat ondersteuning kon gebruiken. Na vele vergaderingen besloten de Zeeuwse en Brabantse ondernemers te gaan samenwerken. Zo werd SZZ – Samenwerkende Zorgboeren Zuid – geboren. Dat was eind 2011. Vanuit mijn netwerk heb ik toen Maurice van Valkenburg aangedragen voor de functie van projectleider, later werd hij bestuurder van SZZ. Zelf bleef ik als belangenbehartiger werken voor ZLTO en de Federatie. Helaas werd de focus op zorglandbouw een stuk minder bij ZLTO, ze moesten bezuinigen. Ik wilde juist vooruit, me bezig houden met ontwikkeling van de sector. Daarom besloot ik, nadat Maurice me gevraagd had, op 1 januari 2016 over te stappen naar SZZ.”
Hoe zag jouw loopbaan bij SZZ eruit?
“In de beginjaren van SZZ was het veel pionieren, de organisatie mee vormgeven, zorgboerderijen bezoeken. Dat paste goed bij mij. Het werkgebied van SZZ was verdeeld in twee regio’s. Ellen Hoeckx bezocht de westelijke regio en ik de oostelijke. De adviesgesprekken met de zorgondernemers vond ik erg leuk. Later heb ik nog een tijdje gewerkt als beleidsadviseur, meer achter de schermen. Ik hield me toen bezig met het opzetten van kwaliteitsbeleid, de Cliëntvertegenwoordiging, de Raad van Advies etc. Ook interessant werk, maar op een gegeven moment miste ik toch het persoonlijke contact met de zorgondernemers. Toen ben ik weer het veld ingegaan, als regiomanager.”
Wat spreekt jou zo aan in de zorgondernemer?
“Het type mens denk ik. Aanpakkers zijn het. Nuchter, sociaal, hartelijk, ondernemend. Niet lullen maar poetsen. Meestal bescheiden, maar toch op de voorgrond tredend als dat nodig is. Die eigenschappen herken ik ook in mezelf. Als het had gepast in mijn privéleven, dan was ik misschien ook wel zorgondernemer geworden. Ik vond het heel boeiend om op strategisch niveau met de SZZ-ondernemers te sparren over hun bedrijfsvoering en hun toekomst. Samen kijken naar wat de markt vraagt en de kansen en de uitdagingen zien. Zorgondernemers worden succesvol als ze een plan en een doordachte missie hebben. Als ze bereid zijn daarin te investeren, risico te nemen en zonodig de bakens te verzetten. Anno 2025 spelen er uitdagingen als ‘Hoe houden we onze dagbesteding betaalbaar?’ en ‘Wat wordt onze plek binnen het Volledig pakket Thuis (VPT)’. In de regio Eindhoven zijn enkele SZZ’ers als onderaannemer gaan werken voor een grote thuiszorgorganisatie die VPT als totaalpakket levert. Dat is slim, want zo kunnen de dagbestedingscliënten die er al waren, gewoon blijven. Maar in een andere regio kan dit weer heel anders uitpakken. Meebewegen en samenwerken is in deze tijd heel belangrijk. Het is ook belangrijk dat je jezelf en je bedrijf blijft doorontwikkelen, want stilstand is achteruitgang. Zelf heb ik dat ook gedaan. Op mijn 53e ben ik nog Bedrijfskunde gaan studeren.”
Je werk heeft je altijd geboeid, maar wat was nou écht de kers op de taart?
“Ik denk toch wel het organiseren van evenementen, symposia en debatten, de momenten waarop inhoudelijke kennis en ontmoeting samenkomen. Hoogtepunten waren het vijf- en tienjarig jubileum van SZZ, die ik mee mocht vormgeven. Door de jaren heen heb ik veel bijzondere mensen mogen ontmoeten. Ik speurde altijd naar invloedrijke personen die iets met zorg of natuur hadden – onderzoekers, politici, journalisten – om ze vervolgens te vragen of ze iets voor de sector wilden betekenen. Ik vond het ook gaaf om zorgondernemers in contact te brengen met geschikte mensen: een coach, een toezichthouder of een bedrijfsopvolger. Ik heb door de jaren een groot netwerk opgebouwd en kon zo mooie matches tot stand brengen.”
Nam je je werk wel eens mee naar huis?
“Ja, bijna altijd. Ik nam vaak teveel hooi op mijn vork, want ik ben nu eenmaal iemand die de dingen heel goed wil doen. Op zondag achter de lap top was voor mij heel gewoon. Loslaten, afbakenen en relativeren zijn niet mijn sterkste kanten. Je hebt bij SZZ de vrijheid om je werkweek zelf in te richten, maar voor mijn gevoel was het nooit af. Daarom begrijp ik de zorgondernemers ook zo goed: er is in je bedrijf altijd wel iets aan de hand waar je iets mee moet. Of ik ergens van wakker heb gelegen? Nou, wel van de grote aanbestedingen. Als je die niet binnenhaalt, dan kan dat grote consequenties hebben voor veel mensen. Dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee, die voelde ik altijd wel.”
Heb je nog een tip voor de SZZ zorgondernemers?
“Zoek je collega-ondernemers op en laat in je keuken kijken. Bezoek vooral de bedrijven die op jou lijken. Stel vragen, leer van elkaar en kijk waar je eventueel kunt samenwerken. Hoe heb jij dit georganiseerd? Hoe ga jij om met die lastige problematiek? Past deze cliënt beter bij jou dan bij mij? Dat wordt nog wat te weinig gedaan, vind ik. Ondernemers zitten soms op een eiland, vinden het lastig om zich ten opzichte van elkaar kwetsbaar op te stellen. Afgelopen jaren heb ik ondernemers geholpen om intervisiegroepen op te zetten in hun eigen regio. Het zou goed zijn als dit meer zou gebeuren.”
En heb je een tip voor Karin, de regiomanager die jou opvolgt?
“Kleur vooral je nieuwe baan in op jouw eigen unieke manier! Maar ook: sta voor groene zorg! Veel zorgondernemers zijn bescheiden, ze vinden het vanzelfsprekend wat ze doen. Maar groene zorg is echt heel bijzonder. Er is steeds meer bekend over de positieve effecten. Eigenlijk is het een tip voor iedereen in deze sector: blijf samen uitdragen wat de kracht is van groene zorg.”
Wat zijn jouw eigen toekomstplannen?
“Ga je nou ‘ns een tijdje vervelen, zei mijn man Eric laatst. Maar ik vrees dat het me niet gaat lukken. Ik ben namelijk altijd bezig. Sporten, de plaatselijke politiek, afspreken met vriendinnen, cursussen volgen, vrijwilligerswerk. Ik heb veel interesse voor maatschappelijke projecten, maar ik ga me nu nog nergens op vastleggen hoor. Als er een vraag komt, ga ik daar rustig over nadenken haha.”
Waar ben je dankbaar voor?
“Dat ik voor deze mooie sector mocht werken. Ik vond het heel bijzonder om het vertrouwen van de SZZ zorgondernemers te krijgen, dat ze lief en leed met me wilden delen, van trouwen tot geboortes en overlijdens. Dat heeft me diep geraakt. Soms hadden we inhoudelijke meningsverschillen, dan knetterde het even, maar we kwamen er altijd wel uit. Ik ben ook dankbaar voor de fijne samenwerking met de regio-ondersteuners en de rest van mijn collega’s. Met Ellen en Erik, de twee andere regiomanagers, vormde ik een geolied team. Van Maurice heb ik altijd de ruimte gekregen om dingen op te pakken waarin ik geloofde, zoals het initiëren van de documentaireserie Groene Zorg.”